Родом из 1816-го

Мая маці нарадзіла мяне пятым дзіцём і памерла ва ўзросце трыццаці пяці гадоў, калі мне было дванаццаць гадоў. Гэта адбылося ў дзень Першай бітвы пад Полацкам, што ў Віцебскай губерні. Бой быў паміж першым пяхотным корпусам рускай арміі пад камандаваннем генерала Вітгенштэйна і французскімі карпусамі Вялікай арміі маршала Удзіна і генерала Сен-Сіра. Мой бацька быў удзельнікам тых жудасных падзей, і ўсё астатняе жыццё ганарыўся гэтым, нават нягледзячы на тое, што ў самую страшную гадзіну замест таго, каб быць побач з той, якую любіў усім сваім няпростым сэрцам, ён быў заняты тым, што адлюстроўваў нашэсце напалеонаўскай арміі агнём і штыком.

Мая маці так і не пакінула бацьку спадчынніка мужчынскага полу. І таму, у сляпой надзеі здабыць годнага спадчынніка ў адным з мужоў сваіх дачок, бацька вырашыў аддаць мяне замуж за чалавека, старэйшага мяне на дваццаць гадоў і да таго ж двойчы аўдавелага, і маўшага трох сыноў, старэйшы з якіх быў маладзейшы за мяне ўсяго на пяць гадоў. Чалавек, за якога бацька прасватаў мяне, быў жорсткім і падступным на словы. Ён наўмысна не таіў ад мяне таго, што, узяўшы мяне ў жонкі, ён мае намер абыходзіцца са мной з той грубасцю, якая загубіла дзвюх першых яго жонак.